Fabryka Porcelany Prause

W 1849 roku Franz Prause zalożył w Altwasser (Stary Zdrój) w sąsiedztwie zakładu C. Tielscha sklep z porcelaną, szkłem i wyrobami z gliny, który po jego śmierci w 1882 roku prowadziła wdowa po nim, Juliane Prause. W 1891 roku dwaj synowie Prausego – Julius i Ernst – założyli fabrykę porcelany. Zbudowano ją na działce należącej do wsi Sorgau (Solice), jednak w adresie siedziby firmy widniała miejscowość Nieder-Salzbrunn (Szczawienko). Od 1898 roku przy fabryce zlokalizowany był przystanek wałbrzyskiej linii tramwajowej „Prause – rozjazd”. Fabryka, nosząca nazwisko założyciela firmy Franza Prausego, zatrudniała 141 pracowników, w tym 46 kobiet. Do 1914 roku zakład posiadał pięć pieców, malarnię i drukarnię, a pracowało w nim ok. 300 pracowników.

W Nieder-Salzbrunn istniała juz jedna fabryka porcelany – powstały w 1882 roku zakład Hermanna Ohmego, który specjalizował się przede wszystkim w produkcji delikatnej porcelany. Fabryka Franza Prausego musiała zatem poszukiwać swojego miejsca na rynku – zdecydowano się na wytwarzanie prostej, a co za tym idzie, taniej porcelany.

Fabryka miała swoje przedstawicielstwa w Hamburgu, Berlinie i Amsterdamie. Dokładny wgląd w asortyment fabryki Franza Prausego umożliwia katalog z 1913 roku. Oferowano w nim artykuły dla gospodarstw domowych, hoteli, restauracji oraz artykuły reklamowe. Wytwarzano m.in. naczynia i serwisy stołowe, serwisy kawowe, serwisy do herbaty i czekolady, serwisy dla dzieci, porcelanę sanitarną, pojemniki, popielniczki i podstawki na cygara, artykuły biurowe, płyty nagrobne, tabliczki na drzwi, nocniki i spluwaczki. Jako specjalność wymieniono w katalogu „serwisy kawowe, dekoracyjne filiżanki, artykuły dla Ameryki Północnej”. 50% produkcji kierowane było na eksport, przede wszystkim do Ameryki Północnej, Anglii, Holandii oraz ówczesnych Indii Holenderskich i Brytyjskich.

I wojna światowa oznaczała regres dla fabryki Prausego. Było to jedną z przyczyn, dla których 28 listopada 1921 roku firma została przekształcona w spółkę. Kierownictwo przejęli dotychczasowi właściciele – Julius i Ernst Prause. Julius Prause zmarł 11 lutego 1923 roku w wieku 73 lat, a już w następnym roku, 4 maja, zmarł Ernst Prause. Nowymi szefami firmy zostali Georg i Johannes Prause.

Około 1927 roku fabryka zatrudniała znów ok. 350 pracowników. Malarnię i drukarnię wyposażono w tym czasie w nowoczesne aerografy. Roczna produkcja osiągała w tym czasie wartość 600-700 tysięcy marek. Obok białej i dekorowanej porcelany różnego rodzaju, zastaw hotelowych, serwisów do kawy i herbaty, zestawów sanitarnych, wazonów i artykułów reklamowych (np. popielniczek), fabryka produkowała jako swoją specjalność, pokazywaną m.in. na targach lipskich, zestawy do ciast z dekoracją kwiatową, z napisami, dekoracją srebrem i złotem, w wersjach Indisch Blau i kobaltowej. Eksport – mimo regresu spowodowanego I wojną światową – osiągnął ponownie poziom 35% produkcji, przy czym głównymi odbiorcami były Ameryka Północna i Południowa, Holandia, Szwecja, Hiszpania, Włochy, Szwajcaria i Indie. Kryzys światowy, który rozpoczął się w 1929 roku, oznaczał niestety koniec dla fabryki porcelany Franza Prausego. Zakład zakończył produkcję w roku 1933 po czterdziestu latach istnienia.